آوتاف
برترینها: مهدی کروبی و سیدمحمد خاتمی پس از یازده سال در نشستهای جداگانه سخنرانی کردند که بازتابهای فراوانی داشت.
روزنامه اعتماد با انتشار تصاویری از کروبی و خاتمی در صفحه نسخت شماره امروز خود در گزارشی نوشت:
* روزهای پایانی هفتهای که گذشت، مملکت تعطیل بود؛ تعطیلاتی به مناسبت فرارسیدن ایام سوگواری هفته پایانی ماه صفر که به فرصتی برای برپایی مراسم سوگواری تبدیل شد و درحالی بهدلیل شرایط خاص ناشی از همهگیری کرونا با تفاوتهایی نسبت به سالهای پیش از آن برگزار شد که در این بین برپایی دو مراسم از جهاتی دیگر نیز متفاوت بود.
* در راستای گرامیداشت چهلمین روز درگذشت علامه محمدرضا حکیمی در حسینیه جماران برگزار شد و کنار یادگار و برخی اعضای بیت امام و شماری از روحانیان و شخصیتها و چهرههای سیاسی عمدتا اصلاحطلب، یک میهمان ویژه داشت؛ سیدمحمد خاتمی، رییس دولت اصلاحات که اگرچه این سالها بهرغم پارهای از محدودیتها در برخی محافل عمومی شبیه به این حاضر شده اما از حدود یک دهه پیش تا شامگاه پنجشنبه هفتهای که پشت سر گذاشتیم، دستکم در این سطح امکان سخنرانی نداشته است.
* فرصتی برای سخنرانی سیدمحمد خاتمی تبدیل شد تا رییس دولت اصلاحات درحالی پس از حدود ۱۲ سال (۱۱ سال و ۹ ماه و ۱۰ روز) در حسینیه جماران نطق کند که ازقضا آن سخنرانی نیمهکاره حدود ۱۲ سال پیش را نیز در همین حسینیه ایراد کرده بود؛ مکانی که بیش از هر چیز یادآور خاطرات حضور و سخنرانیهای بنیانگذار جمهوری اسلامی است اما بهخصوص حالا که بار دیگر به محلی برای ایراد نظرات رییس دولت اصلاحات تبدیل شده، در عین حال خاطرات تلخ آن سخنرانی پنجم دیماه ۸۸ خاتمی را نیز زنده میکند.
* سخنرانی شام غریبان محرم آن سال که در پی فضای متشنج ناشی از حوادث پس از انتخابات ریاستجمهوری دهم، با حمله گروهی از مخالفان اصلاحات نیمهکاره ماند و به عنوان مقطعی در تاریخ سیاسی معاصر ایران ثبت شد که سرآغاز سلسلهرویدادهایی در راستای افزایش محدودیتهای سیاسی برای سیدمحمد خاتمی بود. رویدادهایی که شاید اوجشان، حدود یک سال و یک ماه بعد و با آغاز حصر خانگی میرحسین موسوی، مهدی کروبی و زهرا رهنورد در بهمنماه ۸۹ رقم خورد و حالا در شرایطی به نظر میرسد گشایشهایی نسبی در حال وقوع است که اصلاحات و اصلاحطلبی در این بازه زمانی یک دوره یا به تعبیر دقیقتر چرخه کامل اوج و حضیض را پشت سر گذاشته است.
* آنچه اما حالا به عنوان شاهد و سندی باعث شده تا این ادعا یا دستکم گمانه و ظن را درخصوص تغییر در شرایط محدودیتهای سیاسی پیرامون سیدمحمد خاتمی پیش کشید و به بحث گذاشت، گشایش مشابهی است که ظاهرا در وضعیت حصر یکی از محصوران رقم خورد و بر این اساس مهدی کروبی، پدر معنوی حزب اعتماد ملی نیز حدود ۴۸ ساعت پیش از آنکه خاتمی در حسینیه جماران و در حضور جمعیت به ایراد سخنرانی بپردازد، در منزل دبیر کل حزب کارگزاران سازندگی اما به هر حال در حضور جمعی از چهرههای سیاسی اصلاحطلب سخنرانی کرد و رسانهها در پوشش این خبر از تعابیری چون «نخستین سخنرانی کروبی پس از ۱۱ سال» استفاده کردند.
* آنهم در حالی که کروبی در آن نشست که به میزبانی غلامحسین کرباسچی و با حضور چهرههایی چون علی جنتی، اسماعیل دوستی، محسن هاشمی، محمد عطریانفر، حسین مرعشی، یدالله طاهرنژاد، محمد قوچانی، غلامرضا انصاری و برخی از دیگر اصلاحطلبان برگزار شد، سخنانش را اینطور آغاز کرد: «ابتدا از آقای کرباسچی تشکر میکنم که این برنامه را گذاشت و از ما دعوت کردند و ما هم گفتیم که اگر آقایان و مسوولان اجازه بدهند میآییم که آن آقایان هم اجازه دادند.»
* با آغاز به کار مجلس دهم در خردادماه ۹۵ و تشکیل فراکسیون امید با عضویت حدود یکصد نماینده اصلاحطلب، کمیتهای تحت عنوان کمیته رفع حصر ذیل این فراکسیون تشکیل شد تا اصلاحطلبان مجلس دهم بتوانند با جدیت و نظم و دقت بیشتر وضعیت محدودیتهای سیاسی و رسانهای بزرگان اصلاحات را پیگیری کنند. پیگیریهایی که اگرچه به نتیجه مشخصی ناظر بر پایان محدودیتها منتج نشد.
* اما سرآغاز روندی بود که طی آن بهصورت گام به گام و رفتهرفته، گشایشهایی در وضعیت حصر خانگی میرحسین موسوی، مهدی کروبی و زهرا رهنورد اعمال شد و همزمان شرایط بروز و ظهور سیاسی و رسانهای سیدمحمد خاتمی نیز بهصورت گام به گام تغییر کرد تا اینکه پنجشنبه هفتهای که گذشت بالاخره رییس دولت اصلاحات پس از ۱۱ سال و ۹ ماه و ۱۰ روز از زمانی که سخنرانیاش در حسینیه جماران نیمهکاره ماند، در این مکان حاضر شد و در حضور یادگار امام و جمعی از چهرههای سیاسی و گروهی از شهروندان سخنرانی کرد؛ آنهم درحالی که چنانچه اشاره شد حدود ۴۸ ساعت پیش از آن، مهدی کروبی نیز پس از ۱۱ سال حصر خانگی در جمعی محدود از چهرههای سیاسی سخنرانی کرد.
صفحه نخست روزنامه سازندگی در واکنش به سخنرانی کروبی پس از یازده سال حصر
سخنرانی کروبی پس از یازده سال حصر چه پیامی دارد؟
رویداد ۲۴ هم در گزارشی در این رابطه نوشت:
* اگرچه سناریوهای متعددی برای بازگشت مهدی کروبی میتوان متصور شد، اما آنچه در اینجا اهمیت دارد، نقشی است که با حضور مجدد او میتوان برای وی و نقش آفرینیاش در جمع اصلاح طلبان قائل شد.
* آنچه که در دو سه سال اخیر مسلم است، عدم اقبال مردم به اصلاح طلبان در انتخابات مجلس و ریاست جمهوری است. شرایط نشان میدهد حتی چهرههای با نفوذی مثل سیدمحمد خاتمی نیز جایگاه گذشته را ندارند. دستکم انتخابات شورای شهر تهران نشان داد که با وجود حمایت خاتمی هیچکدام از آنها به شورا راه نیافتند. او در واقع از ظرفیت خود استفاده کرد اما نتیجهای از آن نگرفت. از این رو از دید بعضی ناظران حضور محصورین در جمع اصلاحطلبان، آن هم در این برهه که زمانی «رفع حصر» یکی از شعارهای بخش قابل توجهی از مردم بود، شاید بتواند تنها راه جایگزین برای از میان رفتن کاهش اقبال و البته امید به اصلاح طلبی و شخص خاتمی باشد.
* اینکه دوباره جریان مدعی اصلاح طلبی به نوعی از یک چهره دیگر مانند خاتمی استفاده کند و چه چهرهای بهتر از محصورین. اما داستان این است که عدهای این سناریو را نادرست میدانند و کاهش حصر و گشایشهای در آن را دراین زمان بسیار دیرهنگام و ناکارا برای اصلاح طلبان تعبیر میکنند. کما اینکه کسی به دعوت کروبی در حصر نیز برای رای به کاندیدای مورد نظر اصلاح طلبان در این انتخابات و انتخابات شورای شهر توجهی نکرد.
* به هر روی آنچه که مسلم است اینکه چهرهها و جریان اصلاح طلبی به جای تلاش برای نزدیک کردن خود به قدرت در راستای بقا، باید برنامهای مدون برای ترمیم خود داشته باشند و اگر واقعا میخواهند دوباره با رای مردم به قدرت بازگردد باید از خود چیزی برای گفتن داشته باشد.
* شرایط یازده ساله حصر که حکم هیچ دادگاهی هم برای آن وجود ندارد، بسیار دشوار است و بر محصورین بسیار سخت گذشته است اما این به آن معنا نیست که بخشی از اصلاح طلبان از این شرایط به نفع خود استفاده نکنند؛ چنانچه پس از انتخابات ۸۸ با استفاده از نام میرحسین و کروبی بسیاری از آنها توانستند ساکن کشورهای خارج بشوند و در داخل هم کم نبودند کسانی که از نام محصورین برای بیان «مظلومیت اصلاحطلبان» استفاده میکردند؛ این یعنی بخشی که اتفاقا بیشترین ادعا را داشت، بیشترین استفاده را هم کرد و احتمالا اگر رفع حصر انجام میشد، دیگر میرحسین و کروبی برایشان کارکردی نداشت.
* اتفاقا این بخش، همان دعوایی بود که بخشی از اصلاح طلبان و جریان احمدی نژاد با آن مشکل داشتند، چه آنکه اصلاح طلبان معتقد بودند جایگاه «مظلوم» متعلق به آنهاست اما جریان بهار فضایی ایجاد کرده بود که آن جایگاه را از آن خود کند. به یاد بیاورید که زمانی رحیم مشایی به سیدمحمد خاتمی نامه نوشت و درخواست کرد که در برابر ظلمی که به آنها شده، سکوت نکند و به مظلومیت جریان بهار بیندیشد!
* در چنین شرایطی طبیعتا رفع حصر برای بخشی از اصلاح طلبان پیام خوبی نیست؛ کما آنکه فضا به قدری رادیکال شده و موضوع «گذر از اصلاح طلبی و اصولگرایی» به اندازهای گسترده شده که حضور محصورین نیز تغییری در شرایط ایجاد نخواهد کرد، اما دستکم ادامه حصر میتواند جایگاه مظلومیت را برای آنها حفظ کند.
* در حالت دیگر اینکه اصلاح طلبان قرار است بار دیگر خود را ترمیم کنند، اشتباهات را بررسی کنند، تاکتیکها را تغییر دهند و با مانیفستی مدون پا به عرصه سیاست بگذارند. فعلا معلوم نیست کدام سناریو پیش خواهد رفت اما تا اطلاع ثانوی این فضا نه آبی برای گروه اول دارد، نه نانی برای گروه دوم.
