تابناک: پس از مسدود شدن امکان دانلود از شماری از وبسایتهای دانلود فیلم، انگشت اتهام به سمت برخی وبسایتهای مجاز و غیررایگان دانلود فیلم و سریال رفت؛ اما ارزیابیهای «تابناک» نشان میدهد این مسدودسازی برای عقبه این وبسایتها یعنی آیاسپیها پرهزینه بوده و ترافیک اینترنت دست کم در تهران به شدت کاهش یافته است. با این اوصاف، این پرسش مطرح میشود، چه مجموعه یا سازمانی ممکن است از شرایط تازه نفع بیشتری ببرد؟
قریب به اتفاق وبسایتهای اصلی دانلود فیلم و سریال ـ که برخی از آنها بازدید میلیونی داشتند ـ از هشتم مهرماه بر اساس دستور قضایی از کار افتادند. بر اساس این دستور، شرکتهای ارائه دهنده خدمات میزبانی یا همان FCPها بر اساس قانون مکلفند از ارائه سرویس نسبت به سایتهای دانلود فیلم و موسیقی و همچنین هر وبسایت دیگری که فیلتر هستند، خودداری کنند. با این حال، وبسایتهایی که مشمول این قانون شدهاند، فیلیمو و نماوا را به عنوان دارندگان سهم عمده از بازار VOD متهم به نقش داشتن در این فرآینده کردهاند؛ اتهامی که از سوی هر دو این سامانهها رد شد، ولی باعث نشد تا موجی از حملات به این دو سرویس دهنده در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی توییتر و اینستاگرام شکل نگیرد.
اربران عصبانی که فیلمها و سریالهای روز دنیا را بدون سانسور از این وبسایتها دانلود میکردند، اکنون به دنبال تسویه حساب با عاملانش بودند و از آنجا که وبسایتهای قربانی، انگشت اتهام را به سوی فیلمیو و نماوا گرفته بودند، برای این کاربران اتهام مسموع بود و نه پاسخ متهمین. موجی از نوشتههای کاربران در فضای مجازی شکل گرفت. در بخشی از این موج به سرویسهای مشابه که این VODها سریال و فیلمهای تحت مالکیتشان را پخش میکنند، اطلاع دادند که این سرویسها بدون خرید کپی رایت آثار، اقدام به پخش آنها در وبسایتهایشان و کسب درآمد میکنند و از قضا نتفلیکس واکنش نشان داد و تأکید کرد ظاهراً نماوا در حال سرقت از این سرویس است!
اکنون بخش دیگری از ماجرا عیان شده که نشان میداده، حتی این وی او دی ها هم برنده این بازی نبودهاند. ظاهر امر به این گونه است که با بسته شدن این وبسایتهای دانلود رایگان، مخاطبان سراغ وبسایتهای پولی نظیر فیلیمو و نماوا میآیند اما لزوماً چنین نیست. وب سایت کنترلر وزارت ارتباطات که ترافیک اینترنت را نشان میدهد، این روزها حدود ۴۰ تا ۴۵ گیگ بر ثانیه را نشان میدهد. این حالی است که در مقاطعی، میزان مصرف اینترنت در تهران تا بیش از ۵۶۰ گیگ بر ثانیه بود. مقایسه عدد ۴۵ با ۵۶۰ گیگ نشان میدهد، این اتفاق برخلاف منافع و میل وزارت ارتباطات و آی اس پیها به عنوان فروشندگان اینترنت است.
با توجه به آنکه این وبسایتهای دانلود در داخل ایران بودهاند، ترافیک آنها ترافیک داخلی محسوب میشده و صد در صد درآمد آن در جیب وزارت ارتباطات و آی اس پی ها میرفته است. فراتر از آن، برخی آی اس پیها که سرورهایشان میزبان برخی از این وبسایتها بودهاند، عملاً حتی به مخابرات نیز در مقاطعی پرداخت نداشتند؛ برای نمونه، وقتی شما برای دانلود از یک وب سایت دانلود فیلم از اینترنت همان شرکتی استفاده میکنید که سرورهای وب سایت را میزبانی میکند، عملاً کل گردش اینترنت میتواند در همان آی اس پی باشد و حتی هزینههای مرتبط با وزارت ارتباطات نیز پرداخت نشود.
در این شرایط تصور کنید یکباره حجمخورترین بخش اینترنت یعنی ویدیو با چنین محدودیتهای قانونی مواجه و دانلود غیرقانونی تحدید و قاعدتاً افت شدید ترافیک که در کنترلر آنلاین ترافیک تهران نمایان است، به شدت به ضرر آی اس پیها تمام شده است. نماوا یکی از دو VOD اصلی ـ که متهم به تعطیلی وبسایتهای دانلود غیرقانونی است ـ متعلق به شاتل یکی از اصلیترین سرویس دهندگان اینترنت است؛ بنابراین، طبیعی نیست که شاتل به قیمت از دست رفتن میلیاردها تومان درآمدش، به دنبال افزایش محدود درآمد نماوا باشد و کنار هم گذاشتن این پازلها نشان میدهد اتفاق اخیر محصول آنها نیست، چرا که آسیب اصلی را دیدهاند.
در این شرایط به نظر میرسد، سازمان صداوسیما که در ماههای اخیر تلاش کردهاند کامل کنترل VODها را نیز به دست بگیرند، نفع اصلی را از این اتفاق میبرند، چون اگر همه وی او دی ها از جمله فیلیمو و نماوا زیر نظر صداوسیما قرار گرفتند و هیچ وب سایت دانلود غیرقانونی بزرگی نیز نباشد، صداوسیما قدرت اصلی در این عرصه در اینترنت میشود. البته منتفع شدن جدی صداوسیما از این اتفاقات، لزوماً به معنای نقش مدیران این سازمان در این اقدام نیست.