فرارو: به دنبال کشف یک فسیل استثنایی و کاملاً سالم از یک ایکتیوسور، دانشمندان تمام دادههای علمی درباره این جاندار دریایی هم عصر دایناسورها را کنار هم قرار داده و برای اولین بار موفق شدند یک بازسازی کامل از این جاندار دلفین مانند را ارائه دهند که میتواند نخستین نگاه دقیق ما به این جانور ۱۶۰ میلیون ساله باشد.
ایکتیوسورها (ماهیخزندهسانان) که در دوران مزوزوئیک و در کنار دایناسورها زندگی میکردند، خزندگان دریایی بودند که در اقیانوسهای زمین شنا و شکار میکردند. این حیوانات شگفتانگیز که شبیه دلفینهای امروزی بودند، تقریباً ۲۵۰ میلیون سال پیش ظاهر شدند و حدود ۹۰ میلیون سال پیش نیز منقرض شدند، با این همه سابقه فسیلی آنها بسیار غنی و باشکوه است.
اینکه ایکتیوسورها از کدام گروه از خزندگان اولیه به وجود آمدند هنوز مشخص نیست و تا کنون چندین گروه از خزندگان اولیه به عنوان اجداد ایکتیوسورها مطرح شدهاند. با این حال، اخیراً دیرینه شناسان بافتهای نرم کاملاً حفظ شدهای از این جاندار ماقبل از تاریخ را نیز کشف کردهاند، که اطلاعات بسیار دقیق تری را برای کشف اینکه ایکتیوسورها شبیه به چه چیزی بودند، به دست میدهد. این اطلاعات به نوبه خود میتواند به ما در درک چگونگی زندگی این جانوران کمک کند. تیمی به رهبری متس اریکسون، دیرینه شناس دانشگاه لوند در سوئد، تحقیقات قبلی را در مورد ایکتیوسورها – که به معنای مارمولک ماهی است – گردآوری و تجزیه و تحلیل کرده اند تا تحقیقات آینده در مورد این جانور دریایی را قابل دسترستر کنند.
آنها در مقاله خود اشاره میکنند: «در اینجا، ما مروری بر تحقیقات ایکتیوسورها و شمایل نگاری سبک زندگی آنها با تمرکز ویژه بر ساختارهای بافت نرم و استنتاجهای حاصل از آنها، از جمله جنبههای رنگ آمیزی و تنظیم حرارت، ارائه میدهیم.» تحقیق علمی این دانشمندان بر اساس فسیلی صورت گرفت که در Posidonia Shale، مجموعه فسیلی Lagerstätte در آلمان یافت شد. این نمونه تقریباً کامل عصر ژوراسیک، یک فسیل کاملاً استثنایی است که این محققان از آن برای به دست آوردن بینشی در مورد ظاهر ایکتیوسورها و نحوه زندگی آنها استفاده کردند.
یوهان لیندگرن، دیرینه شناس دانشگاه لوند توضیح داد: «نقطه مرجع ما یک مارمولک ماهی بود که در هولزمادن آلمان پیدا شد. این فسیل قبلاً موضوع مطالعه گستردهای در مورد بیولوژی و تنوع مارمولک ماهیهایی بوده است که من به همراه ماتس و چند تن دیگر از همکارانش انجام دادیم و نتایج اولیه آن در نشریه Nature به چاپ رسید.» این تیم با داشتن تعداد زیادی فسیل و همچنین بهره گیری از تحقیقات قبلی، از یک هنرمند مجسمه ساز خبره با نام اسبن هورن در خواست کردند تا مجسمهای در اندازه واقعی از این گونه ایکتیوسور Stenopterygius quadriscissus که در شیل پوزیدونیا یافت شده بود، بسازد.
این فرآیند حدود یک سال به طول انجامید و در این مدت مجسمههای متعدد گلی و حتی پرینت سه بعدی از این جاندار تهیه شد. حیوان حاصل مانند لاک پشتهای پشت چرمی Dermochelys coriacea که یک خزنده دریایی امروزی است، پوست صافی دارد. پیش از این نیز مطالعات قبلی به این نتیجه رسیده بودند که این گونه در طول انتقال تکاملی خود به اقیانوس، همانند بسیاری از خزندگان دریایی، فلسهای خود را از دست داده است. همچنین این جانور به گونهای تجسم شده است که گویی توسط لایهای از چربی محافظت میشود که شواهد آن نیز در فسیل آلمانی Stenopterygius دیده شده است. این لایه ضخیم چربی به محافظت از ایکتیوسور در برابر دمای سرد کمک میکرد. فسیلهای ایکتیوسور همچنین شواهدی از ملانوزومها، اندامکهای سلولی حاوی رنگدانههای تیره را نشان دادهاند که میتوانند محافظت در برابر اشعه ماوراء بنفش را فراهم کنند. علاوه بر این دندانهای ریز نیز در ایکتیوسورهای فسیل شده یافت شده است.
به گفته محققان، نتیجه، یک پیوند درخشان از علم و هنر، و به روزترین تصویر از یک ایکتیوسور تا کنون است. اگرچه این امکان وجود دارد که اطلاعات بیشتری این جاندار در آینده به دست بیاید، اما محققان تصور نمیکند چیزی فراتر از این حاصل شود و در نتیجه این کاملترین و تقریباً نهاییترین تصویری است که ما از این خزنده دریایی ایجاد کرده ایم. اریکسون گفت: «بازسازی ما از نظر علمی مدرنترین و امیدواریم درستترین تفسیر از ظاهر این جاندار ماقبل از تاریخ است که برای دانشآموزان و محققانی که میخواهند درباره مارمولک ماهیها بیشتر بیاموزند، ارزشمند خواهد بود.» نتایج این تحقیق در نشریه Earth-Science Reviews منتشر شده است.