آوتاف
توسعه ایرانی: بیش از ۱۰ روز از حمله نظامی روسیه به اوکراین می‌گذرد و در طول این مدت شاهد موضع‌گیری‌های مختلفی از سوی دولت‌ها و ملت‌ها بودیم. مواضعی که اکثرا به نفع اوکراین و در محکومیت اقدام روسیه بود. در ایران اما به خصوص در یکی دو روز آغازین جنگ مواضعی از سوی برخی مسئولان اتخاذ شد که در تضاد آشکار با موضع مردم در قبال این جنگ قرار داشت. هنوز هم داستان اوکراین محل مناقشه است.
تحلیل محتوای اظهارات مقامات ایرانی در جنگ اوکراین و روسیه، حرکت از سمت دفاع افراطی از روسیه تا تعادل در این زمینه را نشان می‌دهد. بسیاری براین باورند که هم محاسبه مقامات ایران در پیروزی سریع روسیه اشتباه از آب درآمد و هم فشار افکار عمومی آنان را ملزم به تعدیل مواضع کرد. شعردوست به رای ممتنع ایران در شورای عمومی سازمان ملل متحد به قطعنامه علیه روسیه اشاره می‌کند و می‌گوید: «در موضع‌گیری‌های مسئولان ایرانی با توجه به فشار افکار عمومی اعتدالی به وجود آمده است. افکارعمومی در هر کشوری اثرگذار است و طبعاً در کشور ما هم تاثیر خود را دارد.»
مهدی نوربخش، استاد روابط بین‌الملل معتقد است که وقتی به رابطه ایران و آمریکا نگاه می‌کنیم، نگاه خصمانه‌ای وجود دارد. اما در رابطه ایران و شوروی هیچگاه چنین نگاهی وجود نداشته است حتی در دوره پهلوی هم چنین نگاهی وجود نداشته است که شاه برای گرفتن امتیاز از غربی‌ها به سمت شوروی متمایل شود. اما در چهار دهه اخیر نوعی تقابل میان گفتمان رسمی و گفتمان عمومی در مورد روسیه وجود دارد و ما گاهی می‌بینیم که یکی از دلایل خصومت با روسیه نقد چهار دهه سیاست خارجی جمهوری اسلامی نسبت به روسیه است.
دکتر حسنی سیاست‌های چهاردهه اخیر ایران را یکی دیگر از عوامل این بدبینی می‌داند و می‌گوید: «گفتمان عمومی بدبینی نسبت به روسیه هم نتیجه یک دیدگاه تاریخی است. روابط ایران و روسیه هم توسط منتقدین داخلی و خارجی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نقد می‌شود و ترکیبی از همه این مسائل باعث می‌شود افکار عمومی ما نسبت به روسیه نگاه بدبینانه داشته باشد.»
سعید شریعتی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز به حساسیت افکار عمومی ایرانیان نسبت به جنگ روسیه با اوکراین اشاره می‌کند و می‌گوید: «به طور طبیعی رهبران ایران به خاطر مسائلی که بین ایران و روسیه وجود دارد و چرخشی که نظام ایران به سمت شرق داشته است در ابتدا موضوع همدلانه ای با روسیه در رابطه با حمله به اوکراین داشتند. ولی ظرف چند روز برخورد مردم ایران و موضع نیمه‌رسمی طوری بود که بسیاری از مقامات هم هم‌راستا با مردم موضع معتدلی نسبت به این واقعه گرفتند.»
جنگ روسیه علیه اوکراین صحنه دیگری از قطبی‌سازی روایت‌ها و دیدگاه‌ها میان افکار عمومی و قرائت رسمی در ایران است. واضح است که همیشه و در هر جامعه‌ای دوگانه‌هایی از این دست وجود دارد؛ اما زنگ خطر آنجایی به صدا درمی‌آید که درصد قابل توجهی از جامعه درگیر چنین تقابلی شوند
این فعال سیاسی تجاوز در افکار عمومی مردم ایران را امری قبیح می‌داند و بر این باور است که ایرانیان خود سال‌های سال قربانی تجاوز بوده‌اند و بعد از نادر شاه به این سو هرگز در جایگاه متجاوز قرار نگرفته‌اند و کشورگشایی نکرده‌اند و این موضوع نیز در رویکرد همدلانه مردم با کشوری که به آن تجاوز شده موثر است.
شریعتی می‌گوید: «خطا و قانون‌شکنی آمریکا مجوزی برای قانون‌شکنی کشور دیگری نیست. جنگ پیش دستانه به این شکل محکوم است. اینکه آمریکا به عراق و لیبی حمله پیش‌دستانه کرده است، مجوزی برای پوتین و حمله روسیه نیست.»
مهرداد جهانگیری، روزنامه‌نگار و پژوهشگر معتقد است که شکل‌گیری چنین دوگانه‌هایی سابقه‌ای طولانی در تاریخ معاصر ایران دارد. او می‌گوید: «برای مثال می‌توان به محبوبیت تأمل‌برانگیز جمال عبدالناصر در میان گروهی از ایرانیان اشاره کرد. علی‌رغم ایران‌ستیزی مشهود ناصر، خصوصا تلاش او برای جعل نام خلیج فارس، گروهی از مخالفان سلطنت پهلوی، تنها به دلیل تقابل او با شاه ایران، او را تحسین کرده و حتی با مرگش نیز عزادار شدند.»
جنگ روسیه علیه اوکراین صحنه دیگری از قطبی‌سازی روایت‌ها و دیدگاه‌ها میان افکار عمومی و قرائت رسمی در ایران است. واضح است که همیشه و در هر جامعه‌ای دوگانه‌هایی از این دست وجود دارد؛ اما زنگ خطر آنجایی به صدا درمی‌آید که درصد قابل توجهی از جامعه درگیر چنین تقابلی شوند.
