آوتاف
روزنامه فرهیختگان: امروز چهارشنبه، روز موعود است؛ روزی که گفته شده دولت ایران در قبال خروج آمریکا از برجام، بازگرداندن تحریم‌ها و همین‌طور همراهی دولت‌های اروپایی یعنی فرانسه، انگلیس و آلمان با آمریکا در مسیر تاثیرگذاری هرچه بیشتر تحریم‌ها، اقدام متقابل خواهد کرد و احتمالا بخشی از تعهدات خود در قالب برجام را کاهش خواهد داد.
دیاکو حسینی، پژوهشگر ارشد مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوریخبر داد: «در حال حاضر آنچه برای جبران خروج آمریکا از برجام و مقابله‌به‌مثل در برابر بدعهدی طرف‌های دیگر برجام طراحی شده، یک سلسله اقدامات فنی در رابطه با خود برجام است که به لحاظ حقوقی در برجام مجوز آن داده شده و ایران این حق را دارد و می‌تواند با استناد به این حرف کارهایی را صورت دهد و برخی از فعالیت‌ها به‌ویژه فعالیت‌های داوطلبانه را متوقف کند.»
این تحلیلگر ارشد مسائل استراتژیک تاکید کرد: «این یک مرحله از کارهایی است که ما امروز انجام می‌دهیم و طبیعتا اگر کشورهای غربی، چه اروپا و چه ایالات متحده، تغییر رویه اساسی در مواجهه با برجام ندهند و تعهدات خود را اجرا نکنند، شدت و تعداد این نوع توقف‌های مربوط به اقدامات داوطلبانه در آینده بیشتر خواهد شد و چنین موضوعی به اطلاع آنها هم خواهد رسید.»
وی پاسخ به جزئیات اقدامات متقابل ایران در گام اول را به بیانیه امروز موکول کرد و خبر داد: «جزئیات در بیانیه امروز به همراه فکت‌شیتی که قرار است منتشر شود، اعلام می‌شود؛ چیزی که در حال حاضر من می‌توانم بیان کنم این است که هنوز ما به مرحله خروج از برجام نرسیده‌ایم و چنین قصدی برای حال حاضر وجود ندارد. لیکن در عین حال راه بسته نیست و در صورت ادامه سیاست‌های آمریکا، درنهایت می‌توانیم به مرحله خروج از برجام برسیم.»
حسینی اشاره داشت: «حداقل در این مرحله ما به اقدامات فرامتن برجام آن‌طور که به نظر می‌رسد توجه نکردیم، ولی این توجه نکردن به معنای آن نیست که این نوع گزینه‌های مختلف را که می‌تواند جنبه‌های مربوط به هسته‌ای یا غیرهسته‌ای داشته باشد را کلا از دایره انتخاب‌ها حذف می‌کنیم. اقدامات متقابل فرامتن برجام در آینده به‌عنوان گزینه‌های محتمل وجود خواهند داشت، ولی در مرحله فعلی که اولین گام از اقدامات متقابل ایران نسبت به خروج آمریکا از برجام و عمل نکردن اروپایی‌ها و البته روسیه و چین به تعهدات دقیق در برجام است، یک سلسله اقداماتی در نظر گرفته می‌شود که امیدواریم منجر به تغییر رویه شود، اما اگر در آینده این تغییر رویه در طرف‌های مقابل ایجاد نشود، طبیعی است که ایران همچنان می‌تواند چه درون برجام و چه فراتر از برجام از اهرم‌های لازم استفاده کند.»
این تحلیلگر ارشد مسائل استراتژیک تاکید کرد: «نکته کلیدی که می‌خواهم اشاره کنم این است که نیت و هدف ایران از این نوع تلافی‌جویی‌ها قانون‌شکنی نیست و قصد ندارد درهای مذاکره را ببندد، بلکه برعکس ایران در تلاش است به غرب و کلیه کشورهای امضاکننده برجام، تکالیفی را که طبق قوانین بین‌المللی برعهده دارند، یادآوری کند. از این رو ما امیدواریم وضعیت برجام از حالت یکجانبه خارج شود و کشورها به تعهدات خود عمل کنند.»
این پژوهشگر ارشد مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری تصریح کرد: «طبیعی است از روزی که این تصمیم اجرایی شود و جمهوری اسلامی این را رسما اعلام کند، در عمل توپ در زمین کشورهای عضو برجام است و آنها باید تصمیم بگیرند. ایران در مراحل آتی همچنان به توقف اقدامات داوطلبانه خود ادامه می‌دهد، چه‌بسا حتی در آینده از برجام کاملا خارج شود و این توافق فروبپاشد. از این رو آنها هستند که باید تصمیم بگیرند مطابق با این سند بین‌المللی تعهدات خود را به‌طور کامل و دقیق انجام دهند و علاوه‌بر آن خسارت‌های ناشی از خروج غیرقانونی آمریکا از برجام را باید جبران کنند.»
وی با یادآوری بدعهدی‌های طرف‌های غربی، اقدامات متقابل ایران را سلسله اقداماتی پلکانی خواند و درخصوص توازن این اقدامات متقابل نسبت به بدعهدی طرف‌های غربی گفت: «ما یک سلسله اقدامات پلکانی را مدنظر داریم و نه اینکه فقط یک اقدام مشخص باشد که در همین نقطه هم به پایان برسد، بنابراین وقتی در کلیت به این رفتار ایران نگاه کنید، کاملا این را احساس می‌کنید که یک توازن را به وجود می‌آورد. ولی مهم‌تر از این توازن در بدعهدی، توازنی است که باید در اجرای تعهدات برای طرفین شکل گیرد. در واقع این توازن در برجام مراعات شده بود، ولی این توازن به واسطه خروج آمریکا از برجام و رفتارهای نادرست کشورهای دیگر که نشان‌دهنده اراده ضعیف آنها برای پیگیری تعهدات آنها است، به‌هم خورده و این باید احیا شود.»
حسینی ابراز امیدواری کرد که درنهایت این اقدام هشداردهنده ایران توازن مثبت را احیا کند؛ توازن مثبتی که همه طرفین براساس متن برجام به تعهدات خود عمل می‌کنند.در غیر این صورت توازن منفی برقرار خواهد شد که مبتنی‌بر عمل نکردن به تعهدات طرفین است.
این پژوهشگر ارشد مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری، مخاطب اصلی اقدام متقابل ایران را همه کشورهای امضاکننده برجام خواند و گفت: «مخاطب اصلی این اقدام ایران همه کشورهای امضاکننده برجام هستند، چه آن کشوری که از توافق خارج شده و چه آن کشورهایی که هنوز به توافق پایبند هستند. این صرفا یک هشدار است و براساس تشویق پیگیری حسن‌نیت برای همه طرف‌ها بنا شده، نه براساس تشدید تنش‌ها و درنهایت تضعیف برجام و فروپاشی آن.»
حسینی تاکید کرد: «هدف ایران مثبت و سازنده است. امیدوار هستیم این مشوقی برای جدی گرفتن همه تعهدات و جلوگیری از فروپاشی برجام باشد که نتیجه لاجرم آن این خواهد بود که ما به سمت احتمالا برخوردهای نظامی حرکت خواهیم کرد و این به نفع هیچ کشوری در جهان نیست.»
