برترینها: روز گذشته، همزمان با رشد ۱۰۰ تومانی نرخ ارز در بازار آزاد که با عبور دلار از کانال ۱۸هزار تومانی همراه شد، گروهی از معترضانی که معتقد بودند پس از واریز وجه ریالی ارز موردنیاز خود از سامانه نیما، ارزی دریافت نکردهاند، مقابل ساختمان اصلی بانک مرکزی در خیابان میرداماد تهران تجمع کردند و علیه رییس کل این بانک شعارهایی دادند.
روزنامه اعتماد در این رابطه نوشت: معترضان در شعارهای خود که روی پلاکاردهایی نوشته شده بود، خواستار استعفای رییس کل بانک مرکزی شدند. حاضران در تجمع دیروز میگفتند که مبلغ خرید ارز را برای واردات به صرافیها واریز کردهاند اما بعد از مدتها هنوز ارز معادل آن را دریافت نکردهاند.
در میان افراد معترض عدهای از چند صرافی که به واسطه بانک مرکزی لیست و معرفی شده بودند، نام بردند که نام یک بانک دولتی نیز در میان آنها به گوش میرسید. یکی از معترضان مرد جوانی است که ۳۰۰ میلیون ارز نیمایی خریداری کرده اما هنوز ارز معادل آن را دریافت نکرده است. او خود را از اعضای یک شرکت تولیدی معرفی میکند. خانم جوان دیگری حدودا ۳۵ ساله از مبلغ ۷ میلیارد تومان صحبت کرده و مدعی شده که این مبلغ ارز نیمایی جهت خرید برنج از هند و پاکستان بوده است. به گفته معترضان، اغلب آنها تولیدکنندگانی هستند که ارز نیمایی خریداری کردهاند اما پس از ۶ ماه نه تنها هنوز ارز خود را دریافت نکردهاند بلکه هیچ پاسخی از سوی مسوولان بانک و صرافیهای مشخص شده از سوی بانک مرکزی دریافت نکردهاند.
این دومینباری است که متقاضیان ارز با قیمت پایینتر از نرخ بازار آزاد مقابل بانک مرکزی دست به تجمع میزنند. اسفند سال گذشته هم تجمع اعتراضی مشابهی مقابل ساختمان شیشهای میرداماد، برگزار شده بود که در آن تجمع هم معترضان به تخصیص نیافتن ارز مورد نیاز خود با وجود پرداخت معادل ریالی آن اعتراض داشتند. آن تجمع هم در حالی برگزار شد که قیمت دلار پس از یک دوره آرامش سه ماهه، در بازار با نوساناتی همراه شد.
ریشه این اعتراضات به تابستان سال گذشته میرسد که شایعاتی مبنی بر «اختلاس در سامانه نیما» تخلف چند صد میلیارد تومانی در این سامانه و کلاهبرداری دلالان از دهها واردکننده به گوش میرسید. در آن زمان برخی رسانهها از «خالیفروشی» تعدادی از صرافیهای این سامانه خبر داده و گزارش کرده بودند که «مکانیسم کارکردی این سیستم باعث شده صرافیها بدون اینکه ارز دراختیار داشته باشد، بتوانند تعداد بالایی از درخواستهای واردکنندگان را به طور غیرواقعی بپذیرند.»
اما صمد کریمی، مدیر اداره صادرات بانک مرکزی درباره این شایعات گفته بود: «صادرکنندگان منابع ارزی خود را در بازار دوم عرضه میکنند و بانکها و صرافیها نسبت به خرید آن اقدام میکنند. در این فرآیند اغلب صرافیها ریال را از واردکننده دریافت و به صادرکننده پرداخت میکنند. صادرکننده نیز نسبت به پرداخت ارز براساس رویههای متعارف اقدام میکند. در مورد اخیر صادرکننده مدنظر نتوانسته بهموقع تعهدات خود را به صورت کامل انجام دهد.»
«تسنیم» هم در خبری در رابطه با این تجمع نوشت: برخی منتقدان این تجمع معقتدند که این اقدامات و مسائلی که اخیراً علیه رئیس بانک مرکزی آغاز شده در واقع پشت پردهای سیاسی و حتی اقتصادی دارد. از سوی دیگر فشارهای سیاسی قابل توجهی طی روزهای اخیر در رسانههای همسو با دولت و اصلاحطلبان علیه رئیس کل بانک مرکزی آغاز شده است. برخی رسانهها با این ادعا که او به دنبال کاندیداتوری در انتخابات ۱۴۰۰ است، علیه او مطالبی منتشر کردهاند. عده دیگر میگویند که اقدامات تنظیمگرانه بانک مرکزی که باعث حذف برخی سفتهبازیها و سودجوییها بخصوص در حوزه ارزی شده، پشت پردههایی را برای به هم ریختن بازار علیه او سازماندهی کرده است.
«نیما» سامانهای است که نام آن مخفف «نظام یکپارچه معاملات ارزی» است. این سامانه تقریبا دو سال پیش و در زمان ریاست ولیالله سیف بر بانک مرکزی با هدف آنچه «ایجاد راهکار امن برای تامین ارز و فضای مناسب برای خریداران و فروشندگان» خوانده شده بود، راهاندازی شد. اردیبهشت ماه سال ۹۷، زمانی بود که اقتصاد ایران یکی از شدیدترین دوران نوسانات ارزی را تجربه میکرد و بانک مرکزی که پیش از این ساز و کار تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی را برای کالاهای اساسی ایجاد کرده بود، با راهاندازی سامانه «نیما» به دنبال تامین ارز آن دسته از واردکنندگانی بود که برای تامین ارز موردنیاز خود راهی جز مراجعه به بازار آزاد و خرید ارز با قیمتهای بالاتر نداشتند.
از این رو سیاستگذار پولی کشور به دنبال آن بود که متقاضیان خرید ارز در این سامانه (ارز نیمایی) درخواست خود را در یک سیستم یکپارچه با فروشندگان ارز مطرح کنند و فروشنده یا در واقع همان صرافی که تمایل به ارایه خدمات به آنها دارد، پیشنهاد خریدار ارز را پاسخ دهد. در این سیستم، واردکنندگان برای تامین ارز کالای وارداتی به عنوان متقاضی خرید ارز و تمام صرافیها به عنوان فروشنده ارز ایفای نقش میکنند.